Türkiye’de afet sonrası yapı güvenliğinin belirlenmesinde yeni bir dönem resmen başladı.
22 Haziran 2025 tarihli ve 32934 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan "Afetler Sonrası Bina Hasar Tespiti Yapılmasına İlişkin Genel Kurallar Hakkında Yönetmelik", bina hasar tespit süreçlerine köklü değişiklikler getiriyor. Artık çatlağa bakıp yıkım kararı vermek tarihe karışıyor; gözleme dayalı yöntemler yerini mühendislik temelli analizlere bırakıyor.
Yıkım Kararlarına Bilimsel Zemin Şartı
Yeni düzenlemeyle birlikte, deprem sonrası yapıların hasar durumu yalnızca yüzey gözlemleriyle değil, performans analizleri ve statik değerlendirmelerle belirlenecek. Özellikle yapı denetimli binalarda alınacak kararların tamamen teknik verilere dayanması zorunlu hale geliyor. Yönetmelik, toplamda 6 bölüm ve 36 maddeden oluşan detaylı kriterler içeriyor.
"Sadece Çatlağa Bakmak Yetmez"
Geçmişte, yeni yapılmış ve taşıyıcı sisteminde ağır hasar bulunmayan birçok bina için detaylı inceleme yapılmadan yıkım kararı verilmesi, vatandaşlar ve meslek odaları tarafından ciddi şekilde eleştirilmişti. Bu eleştirilerden biri de DAİMFED Malatya Şube Başkanı, İnşaat Yüksek Mühendisi Kadircan Esen’den geldi. Esen, 1 Haziran 2024’te yaptığı basın açıklamasında şu ifadeleri kullanmıştı:
“Yeni binaların birçoğuna detaylı analiz yapılmadan yıkım kararı verildi. Bu yaklaşım hem mühendislik bilimine aykırı hem de milli ekonomiye zarar veriyor. Dışarıdan hasarsız görünen binalar dahi statik açıdan zayıf olabilir. Her sağlam görünen bina güvenli değildir.”
Esen’in teknik raporları ve uyarıları, Malatya başta olmak üzere birçok şehirde yankı buldu. STK’lar ve sektör temsilcileri de bu konuda benzer açıklamalarda bulunarak, bilimsel analiz yapılmadan binaların yıkılmasının büyük ekonomik kayıplara yol açtığını vurguladı.
Vatandaş İçin Daha Şeffaf ve Güvenilir Süreç
Yeni yönetmelik sayesinde deprem sonrası hasar tespit süreçleri daha şeffaf ve teknik açıdan sağlam bir zemine oturtulmuş olacak. Artık kararlar sadece gözle değil, laboratuvar verileri, proje analizleri ve mühendislik hesaplarıyla verilecek. Bu sayede hem vatandaşların mağduriyeti önlenecek hem de ülke ekonomisi korunacak.
Uzmanlar Ne Diyor?
Uzmanlara göre, bu yönetmelik sadece mevcut yapıların değil, gelecekte inşa edilecek yapıların da daha dikkatli ve bilinçli planlanmasını teşvik edecek. Aynı zamanda yapı denetim sisteminin güçlendirilmesine de katkı sağlayacak.
Sonuç: “Çekiçle Karar” Devri Kapandı
Yeni düzenlemeyle birlikte artık afet sonrası bina hasar tespitleri, ‘bir bakışta karar’ anlayışından çıkıp bilimsel esaslara dayalı olarak yapılacak. Deprem gibi hayati öneme sahip konularda, bilimsel zeminde ilerlemek vatandaş güvenliği açısından da büyük önem taşıyor.
Yapılacak her teknik inceleme artık bir ülkenin geleceğine yapılan yatırım niteliğinde.
? "Bir binanın kaderi artık göz kararıyla değil, mühendislik aklıyla belirlenecek."
