Her yıl dünyada yaklaşık 17 milyon kişi felç geçiriyor ve bu kişilerin 6 milyonu hayatını kaybediyor. Peki felç nedir? Felç nedenleri, belirtileri ve tedavisi ile ilgili öğrenmek istediğiniz tüm detayları haberimizde bulabilirsiniz…

FELÇ NEDİR?

Tipik olarak felç, zehirlenme veya yaralanma sonucu vücudun bir kısmında veya çoğunda hareket etme (ve bazen herhangi bir şey hissetme) yeteneğinin kaybı olarak tanımlanır. Felç terimi, sinirlerin devre dışı bırakılması anlamına gelen Yunanca kelimeden türetilmiştir. Bunun sebebi, genellikle sinir sistemi hasarının motor fonksiyon veya duyusal bilginin kaybına bağlı olmasıdır.

Felç, beyninizin herhangi bir bölgesinde oluşabilir. Yaşanan 10 felçten yaklaşık 8’i pıhtıdan kaynaklı bir tıkanıklık nedeniyle (iskemik) gerçekleşirken, diğer 2’si kanama nedeniyle (hemorajik) meydana gelmektedir.

FELÇ TÜRLERİ

İskemik felç, hemorajik felce göre daha yaygındır; embolik ve trombotik olarak ikiye ayrılır.

– Trombotik felç; Kan pıhtısı beyne giden büyük arterlerden birinde oluştuğunda meydana gelir.

– Embolik felç; Kan pıhtısı vücudun başka bir yerinde oluştuğunda, kan dolaşımı içinde hareket edip beyninizde takılıp kaldığında meydana gelir.

Serbest olarak dolaşan kan pıhtıları genellikle ateroskleroz (damar sertleşmesi) ile ilişkilendirilir. Ateroskleroz arterlerin iç duvarlarında oluşan, damarları daraltan, kan akışınına müdahale eden veya kan akışını engelleyen (yağlı maddeler, kalsiyum ve yara dokularından meydana gelen) bir plak oluşumudur. Kan pıhtıları bir plak koptuğunda oluşur.

Hemorajik felç, daha nadir görülür fakat daha ölümcüldür. Kontrolsüz kanama beynin bir bölgesini yoğun bir şekilde doldurabilir ve bunun sonucunda beyin hücrelerine zarar veren veya onları öldüren bölgesel baskı ve şişkinliklere neden olabilir. Hemorajik felçler sızıntının ilerisindeki bölgelerde oksijen ve besin yetersizliğine de yol açabilir. Kanama beyin yüzeyinizde, kafatasınızın hemen altında veya beyninizin derinindeki bir arterde oluşabilir.

Yüksek kan basıncı ve/veya arterlerdeki bozukluklar beyin kanamasına yol açan başlıca unsurlardır. Arterlerde görülen en yaygın bozukluklardan biri anevrizmadır (damar genişlemesi). Anevrizmalar; kan ile dolan, bir balon gibi şişen, özellikle kan basıncınız yüksek ise patlayan zayıf damar noktalarıdır. Kan damarlarında meydana gelen bozukluklar genellikle doğuştandır ve yaygın kusurlar arasında gösterilir.

Bir tıkanma sonucunda kan akışının durması çok kısa süreli olsa bile bölgedeki nöronların besin ve oksijen yetersizliği sebebiyle ölmesi için yeterlidir. Bununla birlikte, her felç birbirinden farklıdır ve bazı durumlarda beyniniz hasar gören tarafın gördüğü işlevi hasar görmeyen taraftaki karşılığına aktararak belli bir dereceye kadar denge sağlayabilir. Her iki felç de kalıcı ve geçici hasarlara neden olabilir. Bir mini felcin işaret ve belirtileri genellikle bir saatten az sürer ve kalıcı bir hasara neden olmaz.

İLGİLİ HABERSuya balıklama atlamak felç edebilir
Suya balıklama atlamak felç edebilir

FELÇ NEDENLERİ

Geçici veya kalıcı felç yaşayabilecek birkaç olası sebep vardır. Genellikle omurilikte veya sinir sisteminin diğer bölümlerinde meydana gelen hasarın bir sonucu olarak ortaya çıkar. Bunlar;

– İnme
– Travma
– Çocuk felci
– Serebral palsi
– Periferik nöropati
– Parkinson hastalığı
– Gıda zehirlenmesi
– Spina bifida
– Çoklu skleroz
– Guillain-Barré sendromu.

Ek olarak, bazı ilaçlar sinirlerin işlevini etkileyebilir ve nadir durumlarda felce neden olma potansiyeline sahiptir.

FELÇ BELİRTİLERİ

Felç belirtileri beyin tarafından kontrol edilen vücut kısımlarında görülür. Bu belirtilerin bazıları şunlardır:

– İnme
– Kol, bacak, yüz ve özellikle vücudun tek tarafında hissizlik ya da zayıflık
– Konuşmada ve anlamada zorluk çekme
– Sersemlik
– Dil tutulması
– Tek gözde ya da her iki gözde görmede zorlanma, göze perde inmesi, bulanık görme ya da çift görme
– Yürümede zorlanma
– Denge ya da koordinasyon kaybı
– Baş dönmesi
– Ani gelişen, sebebi bilinmeyen şiddetli baş ağrısı

Bu belirtiler görülürse hiç vakit kaybetmeden en yakın hastaneye başvurulmalıdır. Hasta ne kadar erken hastaneye ulaştırılırsa hayatta kalma ve hasar görmeme şansı o kadar artacaktır. Geç kalınırsa felç ölüme bile sebep verebilir.

FELÇ TEDAVİSİ

Felçler birçok farklı hastalık nedeni ile ortaya çıkar. Bu nedenle tedavisi altta yatan hastalığa göre çok değişmektedir. Örneğin damar tıkanıklığına bağlı olan felçlerde kan sulandırıcı ilaçlar, multipl skleroza bağlı felçlerde bağışıklık sistemini etkileyen ilaçlar, sinir hastalığına bağlı felçlerde nöropati nedeni olan etkeni ortadan kaldıran ilaçlar veya kas hastalığına bağlı felçlerde kas hastalığının tipine göre değişen tedaviler kullanılır.

Tüm bu tedavilerdeki tek ortak nokta, hastalarda iyileşmeyi hızlandırması ve kas erimesini engellemesi nedeni ile fizik tedavinin de ilaç tedaviler ile uygulanmasıdır.

İskemik felç tedavisi

Çektirdiğiniz bilgisayarlı tomografi iskemik felç geçirdiğinizi doğruluyorsa doktorunuz muhtemelen size en kısa sürede doku plazminojen aktivatörü adı verilen bir pıhtı eritici ilaç verecektir. Bu ilaç pıhtıyı eriterek beyninizdeki kan akışını eski durumuna getirir ve hasarı azaltır.

Hemarojik felç tedavisi

Doktorunuz baskıyı ve oluşabilecek hasarı azaltmak için kanamanın kaynağını bulmaya ve kontrol etmeye çalışacaktır. Bunun yapılabilmesi ve varsa kan damarlarınızdaki hasarların giderilebilmesi için ameliyat olmanız gerekebilir.

FELÇTEN KORUNMAK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER

– Bol bol su için. Günde 3 – 3,5 litre su içmek (özellikle 45 yaşından sonra) inme riskini azaltan basit bir önlem.
– Yüksek tansiyon, diyabet hastasıysanız veya yüksek kolesterole sahipseniz kişisel risk faktörlerini bilerek kontrol altına alın.
– Eğer damarsal bir hastalığınız varsa mutlaka her sene muhakkak check – up yaptırın.
– Düzenli egzersiz de dolaşımı hızlandırarak inme riskini azaltıyor.
– Tansiyonunuz düşük tutmak için sağlıklı bir beslenme düzenine sahip olun.
– Özellikle aritmi hastaları inme gelişim riskleri çok yüksek olduğundan ömür boyu kan sulandırıcı ilaç tedavilerine uymalıdır.