Vatandaşın son dönemde gündemine oturan en önemli konu, temel gıda ürünlerinde yaşanan fiyat artışları. Birçok üründe gerçekleşen fiyat artışları, raflardaki etiketlere de yansıdı. Hatta bakanlık bu fahiş fiyatlarla ilgili harekete geçerek, bazı market zincirlerine ani baskınlar düzenledi. Temel gıda besinlerinden olan unda bu artıştan nasibini aldı. Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, geçtiğimiz günlerde sosyal medya hesabında ‘Stokçuluk var’ yazdı, ‘Fırsatçıların takipçisiyiz’ diye de uyardı. Unun çuvalı bir ayda 95 liradan 175 liraya çıktı. Fiyatı ikiye katlanmakla kalmadı, piyasada un bulmak da zorlaştı. Dolar kurundaki artışın ve stokçuluk yapan fırsatçıların, pek çok gıda maddesi gibi un fiyatlarını da tırmandırdığı belirtiliyor. Türkiye Fırıncılar Federasyonu Genel Başkanvekili ve İzmir Fırıncılar Odası Başkanı Nejdet Durmuş, bir ay içinde un fiyatlarına yüzde 45, maya fiyatlarına ise yüzde 40 ila 50 arasında bir artışın yapıldığını söyledi. Fırıncı esnafının bu maliyeti yüklenerek ekmek üretmeye devam ettiğini ifade eden Durmuş “Türkiye zor bir ortamdan geçiyor, bu ülke bizim, her türlü fedakarlığı yapmamız gerekir. Bazı fırsatçılar gibi ‘dolara zam geldi biz de hemen zam yaparız’ demiyoruz ama fırıncılar fedakârlık yapıyorsa un sanayicisi de mayacı da yapmalı, aynı geminin içindeyiz” dedi. Durmuş, artan girdi maliyetlerinin yanı sıra un firmalarının vadeleri kısaltıp peşin para ile satış yapmasının da esnafı zorladığını belirtti. Ekmeğin girdi ürünlerinde maliyetlerin düşürülmesi gerektiğini, bu konuda hükümetin çalışma yapmasını istediklerini kaydeden Durmuş “Federasyonumuz hiçbir zaman ekmeğin fiyatı ya da gramajının değişmesini istemez. Maliyetlerde yüksek artışlar var ama şu fiyatların yatışmasını bekliyoruz. Ekmek girdilerine yapılan zamlar acilen geri çekilmeli” diye konuştu.

‘PİYASADA UN BULMAK ZOR’

Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Bendevi Palandöken, stokçuluk yapanlara tepki gösterdi; özellikle un fiyatlarındaki astronomik artışın önüne geçilmesi gerektiğini söyledi. 50 kiloluk un çuvalını 175 liraya bile piyasada bulmakta zorlandıklarını söyleyen fırıncılar da çözüm bekliyor. Fırsatçılar sadece unu stoklamıyor. Benzer tablo birçok üründe de geçerli. Yetkililer ise, stokçuların hem esnaf odalarına hem de Ticaret Bakanlığı’na şikâyet edilmesini istiyor.

UN İHRACATINA BAKANLIKTAN YASAK

Son dönemde yurt içi un fiyatlarında yaşanan dalgalanmalardan dolayı, Ticaret Bakanlığı, İhracat Rejimi Kararı’nda değişiklik yapılarak Dahilde İşleme Rejimi dışındaki un ihracatına yönelik yeni bir düzenleme yaptığı kaydedildi. Bu kapsamda, Dahilde İşleme Rejimi dışında gerçekleşen un ihracatına sınırlama getirildiği ve sınırlama getirilen bölümün ülkenin toplam un ihracatının yaklaşık yüzde 1’ini oluşturduğu belirtildi. Düzenlemenin, yurt içi un fiyatlarında istikrarı sağlamayı, tüketiciyi korumayı ve spekülasyonun önüne geçmeyi amaçladığı vurgulanan açıklamada, söz konusu düzenlemenin geçici olduğu, fiyat istikrarının sağlanmasının ardından sona erdirileceği ifade edildi. 

ARTAN TALEP İTHAL BUĞDAYA YÖNELTTİ

Buğday fiyatlarında da artış olduğunu Temmuz 2018 başında dile getiren Türkiye Un Federasyonu Başkanı Günhan Ulusoy, buğday fiyatlarında yüzde 12’lik bir artış olduğuna dikkat çekti. Bu artışın ekmeğe yansıyacağını söyleyen Ulusoy “Ekmekte 15 kuruşluk bir artış olacaktır” dedi. Türkiye buğdayın anavatanı olduğuna dikkati çeken Uluslararası Tahıl Bilimi ve Teknolojisi (ICC) Başkanı Prof. Dr. Hamit Köksel “Buğday üretiminde Türkiye kendine yetiyor. Ama ihracatımız artınca dışarıdan buğday alarak yapmaya başladık. Şu an da 2.5 milyon ton buğday alıyoruz. 2016’da satılan un sadece 3.5 milyon tondur. Dışarıdan aldığımız buğdayı kendi buğdayımızla karıştırarak, un yapıp onu da dünyanın farklı ülkelerine satıyoruz. Bu un sanayicilerimizin ne kadar becerikli olduğunu gösterir” diye konuştu.

‘HER FABRİKA KAFASINA GÖRE ZAM YAPIYOR’

Buğdaya geçtiğimiz aylarda gelen yüzde 17’lik zamla birlikte, un fiyatlarındaki artışın kaçınılmaz olduğu düşünülüyor. Unun ham maddesi sayılan buğday, işlenmesi için fabrikalara aktarılıyor. Son zamanlarda sanayi elektriğine yapılan zamlarda (en son yüzde 14) un fiyatına etki eden bir diğer faktör. Ali Çavdar isimli esnaf, un fiyatlarının önüne geçemediklerini söyledi. Çavdar “Dolardaki artışı bahane ederek un fiyatlarını yükseltiyorlar. Biz de çok zor durumdayız. Kazancımız olmuyor. Bir çuval unda 20-30 lira zam oldu. 70 liradan aldığımız un 95-100 liraya çıktı. Ekmek fiyatı aynı, fiyat aldık ama zam yapmadık, aynı fiyattan veriyoruz” dedi. Fırıncı esnafı Hacı Kabalaklı buğdayın kilogramının 1 lira 15 kuruş olmasına rağmen un fiyatlarının 100 liraya yükseldiğini söyledi. Kabalaklı “70 liradan 100 liraya çıktı. Her fabrika kendi kafasına göre zam yapıyor. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın bu konuya bir el atması lazım. Un çuvalına yapılan zamlara rağmen biz ekmek fiyatlarına zam yapmadık, vatandaşın mağdur olmaması için. Vatandaşta para yok ki eve ekmek götürsün, yetkililerin bu duruma bir an önce el atmasını istiyoruz” diye konuştu.

İHRACATIN YÜZDE 30’NU TÜRKİYE TEK BAŞINA YAPIYOR

Son 6 yıldır dünyanın en çok un ihraç eden ülkesi olan Türkiye dünya un ihracatının yüzde 30’unu tek başına gerçekleştiriyor. Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu (TUSAF) Yönetim Kurulu Başkanı Eren Günhan Ulusoy, mart ayında yaptığı bir konuşmada, un sektörünün yıllık ihracatının 1 milyar doların üzerine çıktığını, geçen yıl 3.5 milyon ton ihracat yapıldığını söylemişti. Ulusoy, Türkiye’nin toplam un ihracatının yüzde 30’unu Mardin, yüzde 14’ünü İstanbul, yüzde 12’sini Gaziantep, yüzde 8’ini Kırklareli ve yüzde 6’sını Samsun’un gerçekleştirdiğini kaydetmişti.