Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Özkan, Trakya Bölgesi ay ayçiçeği üretim alanlarının yaklaşık yüzde 4'ünde görüşmeye başlanan çayır tırtılı zararlısı hakkında bilgiler verdi. Zararlının bir dişisinin 400 tane yumurta bıraktığını ve yılda 5 döl verdiğini söyleyen Özkan, “Çayır tırtılı diye sıklıkla duyuyoruz. Aslında ayçiçeği güvesi olarak biliniyor. Neden bu ‘zararlı' önemli. Epidemi yapmaya başladı. Çok yoğun, çok büyük zarar vermeye başladı. Aslında tüm böcekler için bu potansiyel var. Bu böceğin bir dişisi 400 tane yumurta bırakıyor ve yılda 5 döl veriyor. Eğer ki her şey uygun olursa her tarafı kaplayabilir. Aslında bu bütün canlılar için böyledir. Ekolojik dengede bunların faydalıları olduğu için baskı altına alınıyor” dedi.
“En önemli neden tarımdaki yanlış uygulamalar”
Çayır tırtılı zararlısının ortaya çıkma nedenlerini İhlas Haber Ajansı (İHA) muhabirine sıralayan Prof. Dr. Kaya, yaşanan durumun üç nedeni olduğunu belirterek şunları kaydetti:
“Peki bu böcek önceki yıllarda bu kadar zarar vermiyordu da neden bu zarar oldu. Bu merak ediliyor, onu söyleyelim. Bunlardan bir tanesi göç olabilir. Bu çayır tırtılı hem Avrupa'da hem Asya'da hem de Amerika'da tüm dünyaya yayılmış durumda ve 150 tane konukçusu var. Yani belki işin kaynağı sadece ayçiçeğinden kaynaklanmıyor. Bunlardan bir nedeni göç olabilir. İkincisi küresel iklim değişikliği. Bunun da en önemli nedeni sıcaklık. Sıcaklık böcekler üzerinde müthiş etkili. Bir santigrat sıcaklık böceğin popülasyonunu 100 kat artırabilir. Böcekler sıcaktan çok fazla etkilenebilir, ikinci neden bu olabilir. Ama üçüncü, bana göre de en önemli neden tarımdaki yanlış uygulamalar. Aslında bir milyon böcek türü var. Bunların zararlı olanı 500 kadar. Niye diğerleri zararlı olmuyor, onları baskılayan faydalı böcekler var ama Türkiye'de tarımda yanlış uygulamalar dendiği zaman tarım ilaçları akla geliyor.”
“Tarımda son çare olan ilaçlamayı ilk çare olarak kullanarak sorunu büyütüyoruz”
Tarım ilaçlarının orantısız kullanımında zararlı böceklerin öldürülebileceğini ancak onlarla beraber faydalı böceklerin de yok olabileceğini anlatan Özkan, tarımda yaşanan sorunların sadece ilaçla çözülemeyeceğini vurguladı. İlaca bağımlılığın azalması gerektiğini söyleyen Özkan, “Bunlar bilinçli kullanıldığında zararlıyı öldürebilir ama faydalıyı da öldürebiliyor. Dolayısıyla faydalılar ölünce zararlılar daha fazla artmış oluyor. Biz tarımda en son çare olarak kullanmamız gereken tarım ilaçlarını ilk çare olarak kullandığımız zaman sorunu daha da büyütüyoruz. Türkiye'de üreticiler mücadele dediğiniz zaman zararlıyı görünce önce tarım ilacı kullanıyor, bu doğru bir şey değil. İlaca bağlı bir ülkeyiz, öncelikle bunu kabul edelim. Ama ilaca bağımlı olmakla, sadece ilaçla bunu çözemeyeceğimizi anlayalım bir kere. Nitekim çözemedik. Buyurun ilaçla çözün, çözemeyeceksiniz” diye konuştu.
“Zararlı böcekleri baskılayan faydalı böcekleri kitle halinde üretiyoruz”
Çayır tırtılı zararlısına karşı mücadelede üniversitedeki öğrencileri ve ekibiyle beraber çözüme ulaştıklarını açıklayan Prof. Dr. Özkan, çözüm yolunun faydalı böcekleri kitle halinde üreterek zararlılara karşı kullanılması olduğunu belirtti. Faydalı böcekleri aktif olarak ürettiklerini ve çayır tırtılı zararlısına karşı başarılı olduğunu tespit ettiklerini anlatan Özkan, “Gelişmiş olan ülkeler bunun farkında ve birçok mücadele yöntemi var. Bunları deneyeceksiniz, eğer ki bunlardan sonuç alamıyorsanız ilacı son çare olarak kullanacaksınız. İki tane mücadele yöntemi var gelişmiş ülkelerde. Bir kültürel önlemler bir de biyolojik mücadele. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi zararlı böcekleri baskılayan faydalı böcekleri kitle halinde üretiyor. Genç girişimcilerle 15 tane şirket kurdu ödül alıp. Üniversite ile özel sektör Teknokent'te firmaların, genç girişimci öğrenciler firmalar bu faydalı böcekleri yetiştiriyor” ifadelerini kullandı.
“Günde 50 milyon üretecek teknolojimiz var”
Prof. Dr. Özkan, şunları aktardı:
“Şu anda elimde 400 bin tane böcek var. Bu böceği kitle halinde üretmek bir sır. Günde 50 milyon üretecek teknoloji var. Bu teknolojiyi üniversitemizdeki genç girişimciler birlikte gerçekleştirdiler. Burada 4 bin tane faydalı böcek var. Erginler çıktığı zaman bunları asıyoruz. Astıktan sonra buradaki faydalı böcek içeriden çıkıyor, zararlıyı buluyor ve imha ediyor. Bugün elmada, bağda, sebzede bu zararlılarla mücadelede çok başarılıyız. İlaçtan çok daha etkili mücadele mümkün. Çalışmalarımız çayır tırtılında da var, bu bizim iki faydalı böceğimiz çok etkili olarak kullanılabilir.” Özkan, ilgili kurumlarla birlikte çalışma yapılması gerektiğini, ilacın oluşturduğu sorunun ilaçla çözülemeyeceğini söyledi. Bir bölgede çok faza ilaçlama yapılınca faydalı böceklerin de öldüğüne dikkati çeken Prof. Dr. Özkan, bunun sonucunda zararlıların salgın yaptığını belirtti. Çözüm için bozulan ekolojik dengenin yeniden tesis edilmesi gerektiğini kaydeden Özkan, dronla ilaçlamanın kesin çözüm olmadığını, gerçekçi çözümün zararlıların türediği bölgeye faydalı böceklerin salınması olduğunu hatırlattı. Son olarak Özkan, herhangi bir ihtiyaç durumunda çayır tırtılı zararlısına karşı mücadeleye hazır olduğunu, ekip olarak tüm desteği sağlayabileceklerini dile getirdi.
